Pinyin

Hanyu Pinyin
Hanyu Pinyin;
Jenis tulisan	Abjad romanisasi
Pencipta	Jawatankuasa Pinyin Zhou Youguang;
Tarikh terbitan	11 Februari 1958; 1982 (ISO 7098);
Tulisan rasmi	China (dari 1958); Singapura (dari 1980); Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (dari 1986); Taiwan (dari 2009);
Bahasa-bahasa	Bahasa Cina Piawai
Nama Bahasa Cina
Bahasa Cina	拼音
Maksud harfiah	bunyi yang dieja
Hanyu Pinyin
Transkripsi
Bahasa Mandarin Baku
Hanyu Pinyin	pīnyīn
Wade–Giles	Templat:Tonesup
Tongyong Pinyin	pin-yin
IPA	[pʰín.ín]
Wu
Perumian	phin平 in平
Hakka
Perumian	pin24 im24
Bahasa Yue: Bahasa Kantonis
Perumian Yale	pingyām
Jyutping	ping3 jam1
Sidney Lau	ping3yam1°
Perumian Guangdong	ping3yem1
IPA	[pʰɪŋ˧ jɐm˥]
Bahasa Min Selatan
POJ Bahasa Hokkien	pheng-im
Tâi-lô	phing-im
Skim untuk Abjad Fonetik Cina
Tulisan Cina Ringkas	汉语拼音方案
Tulisan Cina Tradisional	漢語拼音方案
Maksud harfiah	skim bunyi bahasa Han yang dieja
Hanyu Pinyin
Transkripsi
Bahasa Mandarin Baku
Hanyu Pinyin	Hànyǔ Pīnyīn Fāng'àn
Gwoyeu Romatzyh	Hannyeu Pinin Fangann
Wade–Giles	Templat:Tonesup
Tongyong Pinyin	Hàn-yǔ Pin-yin Fang-àn
IPA	[xân.ỳ pʰín.ín fɑ́ŋ.ân]
Wu
Perumian	Hoe去 nyiu上 phin平 in平 faon平 oe去
Hakka
Perumian	Hon55 ngi24 pin24 im24 fong24 on55
Bahasa Yue: Bahasa Kantonis
Perumian Yale	Honyúh Pingyām Fōng'on
Jyutping	Hon3 jyu5 ping3 jam1 fong1 on3
Sidney Lau	Hon3yue5 Ping3yam1° Fong1°on3
Perumian Guangdong	Hon3yu5 Ping3yem1 Fong1on3
IPA	[[hɔ̄ːn.y̬ː pʰēŋ.jɐ́m fɔ́ːŋ.ɔ̄ːn]] Error: {{Transliteration}}: transliteration text not Latin script (pos 84: ̬) (help)
Bahasa Min Selatan
POJ Bahasa Hokkien	Hàn-gú pheng-im hong-àn
Tâi-lô	Hàn-gú phing-im hong-àn
	Laman ini mengandungi transkripsi fonetik daripada Abjad Fonetik Antarabangsa (AFA). Untuk panduan pengenalan simbol-simbol AFA, sila lihat Bantuan:AFA. Untuk membezakan simbol [ ], / / dan ⟨ ⟩, sila lihat IPA § Tanda-tanda kurung dan pembatas-pembatas transkripsi.

Hanyu Pinyin, atau ringkasnya pinyin, secara rasmi dikenali sebagai Abjad Fonetik Cina, merupakan sistem romanisasi yang paling biasa digunakan untuk Bahasa Cina Piawai. Hanyu (Cina ringkas: 汉语; Cina tradisional: 漢語) secara harfiah bermaksud 'bahasa Han' iaitu bahasa Cina manakala pinyin secara harfiah bermaksud 'bunyi yang dieja'. Pinyin merupakan sistem romanisasi rasmi yang digunakan di China, Singapura dan Taiwan, serta oleh Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu. Penggunaannya menjadi lazim dalam menyalin Bahasa Cina Piawai tanpa mengira rantau, walaupun ia kurang digunakan secara meluas di Taiwan. Ia digunakan untuk mengajar Bahasa Cina Piawai, yang biasanya ditulis dengan aksara Cina, kepada pelajar di tanah besar China dan Singapura. Pinyin juga digunakan oleh pelbagai kaedah input bahasa Cina pada komputer dan untuk penyusunan leksikografi dalam sesetengah kamus bahasa Cina.

Dalam pinyin, setiap suku kata Cina dieja dalam bentuk initial (permulaan) dan final (penutup) yang diwakili oleh satu atau lebih huruf. Initial ialah konsonan permulaan, manakala final merupakan gabungan semua kemungkinan mediala (semivokal sebelum vokal), vokal teras (nukleus), dan coda (vokal atau konsonan akhir). Tanda diakritik digunakan untuk menunjukkan empat nada yang terdapat dalam Bahasa Cina Piawai, walaupun tanda-tanda ini sering ditinggalkan dalam pelbagai konteks, seperti ketika mengeja nama Cina dalam teks bukan Cina.

Hanyu Pinyin telah dibangunkan pada tahun 1950-an oleh sekumpulan ahli linguistik Cina termasuk Wang Li, Lu Zhiwei, Li Jinxi, Luo Changpei dan terutamanya Zhou Youguang, yang telah digelar sebagai "bapa kepada pinyin". Mereka membangunkan sistem ini sebahagiannya berdasarkan sistem-sistem romanisasi bahasa Cina yang terdahulu. Sistem ini mula diumumkan secara rasmi pada Sidang Kelima Kongres Rakyat Kebangsaan Pertama pada tahun 1958, dan telah mengalami beberapa pusingan semakan sejak itu. Pertubuhan Penyeragaman Antarabangsa (ISO) telah mengisytiharkan Hanyu Pinyin sebagai ISO 7098 pada tahun 1982, dan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu mula menggunakannya pada tahun 1986. Taiwan telah menerima pakai Hanyu Pinyin sebagai sistem romanisasi rasminya pada tahun 2009, menggantikan sistem Tongyong Pinyin.

Dalam sistem pinyin, setiap suku kata Cina dibahagikan kepada dua komponen utama:

Inisial – iaitu konsonan permulaan.
Akhiran – terdiri daripada gabungan vokal tengah, vokal teras, dan konsonan/vokal penutup (coda).

Contoh: dalam suku kata mā , "m" ialah inisial dan "ā" ialah akhiran yang mewakili vokal dengan nada.

Tanda diakritik digunakan untuk menunjukkan empat nada utama dalam Bahasa Cina Piawai:

Nada pertama: rata dan tinggi (contoh: mā)
Nada kedua: menaik (contoh: má)
Nada ketiga: jatuh dan naik (contoh: mǎ)
Nada keempat: jatuh secara mendadak (contoh: mà)

Dalam banyak konteks bukan Cina, termasuk penulisan nama dalam pasport atau dokumen antarabangsa, tanda-tanda nada ini lazimnya tidak digunakan.

Sistem pinyin juga menjadi asas kepada banyak kaedah input bahasa Cina moden, termasuk kaedah berdasarkan bunyi untuk menaip aksara Cina menggunakan papan kekunci QWERTY. Di samping itu, ia memainkan peranan penting dalam pendidikan Bahasa Cina di sekolah-sekolah, pengurusan kamus, serta penyelidikan linguistik.

Sejarah

Latar belakang

Matteo Ricci, seorang mubaligh Jesuit di China, menulis buku pertama yang menggunakan abjad Latin untuk menulis bahasa Cina, bertajuk Xizi Qiji (Hsi-tzŭ Ch'i-chi; 西字奇蹟; 'Keajaiban Huruf Barat') yang diterbitkan di Beijing pada tahun 1605.^[1] Dua puluh tahun kemudian, Jesuit lain bernama Nicolas Trigault menerbitkan di Hangzhou.^[2] Kedua-dua buku tersebut tidak memberi kesan kepada golongan cendekiawan Cina ketika itu, dan sistem romanisasi yang diperkenalkan lebih berguna untuk orang Barat.^[3]

Menjelang akhir zaman Dinasti Qing, pembaharuan Song Shu (1862–1910) mencadangkan agar China mengguna pakai sistem penulisan fonetik. Sebagai pelajar kepada sarjana Yu Yue dan Zhang Taiyan, Song telah menyaksikan kesan sistem suku kata kana dan pembelajaran Barat semasa lawatannya ke Jepun. Walaupun Song sendiri tidak mencadangkan sistem transliterasi untuk bahasa Cina, perbincangannya membawa kepada pertambahan cadangan sistem romanisasi.^[3] Sistem Wade–Giles dihasilkan oleh Thomas Wade pada tahun 1859, dan ditambah baik oleh Herbert Giles, serta diterbitkan dalam Kamus Cina–Inggeris (1892). Ia menjadi popular dan digunakan secara meluas dalam penerbitan berbahasa Inggeris di luar China sehingga tahun 1979.^[4] Pada tahun 1943, tentera Amerika Syarikat meminta Universiti Yale untuk membangunkan satu lagi sistem romanisasi untuk bahasa Mandarin yang bertujuan untuk kegunaan juruterbang. Sistem tersebut jauh lebih menyerupai Hanyu Pinyin moden berbanding sistem sebelum itu.

Pembangunan

Hanyu Pinyin telah direka bentuk oleh sekumpulan ahli linguistik Cina, termasuk Wang Li, Lu Zhiwei, Li Jinxi, Luo Changpei, serta Zhou Youguang (1906–2017), seorang ahli ekonomi secara profesion, sebagai sebahagian daripada projek kerajaan China pada tahun 1950-an. Zhou, yang sering digelar sebagai "bapa kepada pinyin",^[5]^[6]^[7]^[8] pernah bekerja sebagai pegawai bank di New York sebelum kembali ke China untuk membantu membina semula negara selepas penubuhan Republik Rakyat China. Usaha awal untuk romanisasi bahasa Cina kebanyakannya dihentikan pada tahun 1944. Zhou menjadi profesor ekonomi di Shanghai, dan apabila Kementerian Pendidikan Republik Rakyat China menubuhkan Jawatankuasa untuk Pembaharuan Bahasa Tulisan Cina pada tahun 1955, Perdana Menteri Zhou Enlai melantik beliau untuk mengetuai pembangunan sistem romanisasi yang baharu, walaupun Zhou bukan ahli linguistik secara rasmi.^[5]

Hanyu Pinyin menggabungkan pelbagai elemen daripada sistem sedia ada, termasuk bahasa Mongolia, Latinxua Sin Wenz (1931), dan tanda diakritik daripada sistem bopomofo (1918).^[9] "Saya bukan bapa pinyin," kata Zhou pada tahun-tahun kemudian; "Saya anak kepada pinyin. Ia adalah hasil tradisi yang panjang dari zaman akhir Dinasti Qing hingga ke hari ini. Tetapi kami meneliti semula masalah itu dan memperbaikinya."^[8]

Draf awal telah ditulis pada Januari 1956 oleh Ye Laishi, Lu Zhiwei dan Zhou Youguang. Skim Pinyin yang disemak telah dicadangkan oleh Wang Li, Lu Zhiwei dan Li Jinxi, dan menjadi tumpuan utama perbincangan dalam kalangan ahli linguistik Cina pada Jun 1956. Skim ini kemudiannya menjadi asas kepada piawaian Pinyin selepas menggabungkan pelbagai maklum balas dan semakan lanjut.^[10] Edisi pertama Hanyu Pinyin telah diluluskan dan diterima pakai secara rasmi pada Sidang Kelima Kongres Rakyat Kebangsaan Pertama pada 11 Februari 1958. Ia kemudiannya diperkenalkan di sekolah rendah sebagai kaedah untuk mengajar sebutan Bahasa Cina Piawai serta digunakan untuk meningkatkan kadar celik huruf dalam kalangan orang dewasa.^[11]

Walaupun telah diisytiharkan secara rasmi, penggunaan pinyin secara meluas hanya bermula selepas berakhirnya Revolusi Kebudayaan.^[12]^(m/s.189) Pada tahun 1980-an, pelajar mula didedahkan kepada pinyin sejak awal usia, dengan mempelajarinya serentak dengan aksara atau bahkan lebih awal.^[12]^(m/s.200)

Semasa kemuncak era Perang Dingin, penggunaan sistem pinyin menggantikan Wade–Giles dan romanisasi Yale di luar China dianggap sebagai satu kenyataan politik atau penzahiran sokongan kepada kerajaan tanah besar China.^[13] Bermula pada awal tahun 1980-an, penerbitan Barat yang merujuk kepada tanah besar China mula menggunakan sistem romanisasi Hanyu Pinyin bagi menggantikan sistem romanisasi terdahulu; perubahan ini menyusuli Komunike Bersama mengenai Penubuhan Hubungan Diplomatik antara Amerika Syarikat dan China pada tahun 1979.^[14]^[15]

Pada tahun 2001, kerajaan China menguatkuasakan Undang-Undang Bahasa Kebangsaan Biasa, yang menyediakan asas perundangan bagi penggunaan sistem pinyin.^[11] Spesifikasi semasa untuk ortografi ialah GB/T 16159–2012.^[16]

Sebutan

Awalan

Dalam setiap sel berikut, baris atas memaparkan IPA, manakala baris bawah memaparkan pinyin.

	Bibir		Bibir- gigi	Ko- artikulasi	Alveolar		Retrofleks		Alveolo- lelangit		Lelangit	Velum
Plosif	[p] b	[pʰ] p			[t] d	[tʰ] t						[k] g	[kʰ] k
Nasal	[m] m			[n] n
Afrikat					[ts] z	[tsʰ] c	[ʈʂ] zh	[ʈʂʰ] ch	[tɕ] j	[tɕʰ] q
Frikatif			[f] f		[s] s		[ʂ] sh	[ʐ] ¹ r	[ɕ] x			[x] h
Anggaran				[w]² w			[ɻ] ¹ r				[j] ³ y
Anggaran lateral					[l] l

¹ /ɻ/ secara fonetiknya boleh menjadi /ʐ/ (frikatif retrofleks bersuara). Sebutan ini berbeza-beza antara para penuturnya, dan bukannya dua bunyi berasingan.
² huruf "w" boleh dianggap sebagai awalan atau akhiran, dan disebut sebagai /w/ atau /u/
³ huruf "y" boleh dianggap sebagai awalan atau akhiran, dan disebut sebagai /j/ atau /i/

Susunan biasa (tidak termasuk w dan y), yang dipetik dari sistem Zhuyin, ialah seperti berikut:

b p m f

d t n l

g k h

j q x

zh ch sh r

z c s

Akhiran

Dalam setiap sel berikut, baris atas memaparkan IPA, baris tengah bagi pinyin dalam keadaan tunggal (tiada awalan), dan baris ketiga untuk pinyin bagi gabungan bersama awalan. Selain akhiran yang dimodifikasi dengan -r, yang tidak dipaparkan dalam jadual berikut, berikut merupakan jadual lengkap segala akhiran yang boleh dibentuk. ¹

Adalah mustahak untuk ditunjukkan bahawa cuma ada tiga konsonan akhiran suku kata iaitu dalam bahasa Mandarin baku, iaitu -n dnd -ng, dan -r yang disertakan sebagai akiran nahu. Jika anda terlihat suku kata Cina yang berakhir dengan konsonan selain yang tersebut tadi, sama ada suku kata itu berasal dari bahasa-bahasa selain Mandarin (bahasa Cina selatan seperti bahasa Kantonis, atau bahasa kaum minoriti China), atau sistem rumi selain pinyin digunakan (di mana konsonan akhiran digunakan untuk menandakan nada).

		Coda
		∅			/i/		/u/		/n/		/ŋ/
Medial	∅	[ɨ] -i	[ɤ] e -e	[a] a -a	[ei] ei -ei	[ai] ai -ai	[ou] ou -ou	[au] ao -ao	[ən] en -en	[an] an -an	[ʊŋ] -ong	[əŋ] eng -eng	[aŋ] ang -ang
	/i/	[i] yi -i	[ie] ye -ie	[ia] ya -ia			[iou] you -iu	[iau] yao -iao	[in] yin -in	[iɛn] yan -ian	[iʊŋ] yong -iong	[iŋ] ying -ing	[iaŋ] yang -iang
	/u/	[u] wu -u	[uo] wo -uo ³	[ua] wa -ua	[uei] wei -ui	[uai] wai -uai			[uən] wen -un	[uan] wan -uan		[uəŋ] weng	[uaŋ] wang -uang
	/y/	[y] yu -ü ²	[ye] yue -üe ²						[yn] yun -ün ²	[yɛn] yuan -üan ²

¹ /ər/ (而, 二, dsb.) ditulis sebagai er. Bagi akhiran lain yang dibentuk dengan -r, pinyin tidak menggunakan daftar eja khusus; seseorang boleh menokok -r pada akhiran yang digabungkan dengannya, tanpa mengendahkan mana-mana perubahan bunyi yang mungkin berlaku dalam proses tersebut. Untuk maklumat dalam perubahan bunyi berkaitan -r akhiran, sila rujuk Bahasa Mandarin Baku.
² "ü" ditulis sebagai "u" selepas j, q, x, atau y.
³ "uo" ditulis sebagai "o" selepas b, p, m, atau f.

Tambahan pula, ê [ɛ] digunakan untuk mewakili beberapa kata seru.

Nada

Sistem pinyin juga menyertakan simbol suprasegmental untuk mewakili empat nada bahasa Mandarin. Setiap ton ditandai dengan tanda diakritik di atas huruf vokal bukan medial. Kebanyakan buku-buku di China mencampuri fon, dengan vokal bertanda nada dikemukakan dalam fon yang berbeza dengan huruf-huruf lain, suatu amalan yang sering menimbulkan penampilan yang kurang menyenangkan mata bag teks pinyin. Gaya yang barangkali berdasarkan had teknikal awal, telah menyebabkan ramai orang percaya bahawa hukum pinyin mewajibkan amalan ini dan juga penggunaan "ɑ" (tiada lengkuk di atas) sebagai ganti gaya standard huruf "a" yang didapati dalam kebanyakan fon. Bagaimanapun, peraturan rasmi Hanyu Pinyin, tidak mewajibkan amalan sedemikian. Adalah diingatkan bahawa tanda nada juga boleh muncul pada huruf konsonan dalam sesetengah kata seru.

Nada pertama (Nada rata atau tahap tinggi) diwakili makron (ˉ) yang dibubuh pada huruf vokal pinyin:

ā ē ī ō ū ǖ Ā Ē Ī Ō Ū Ǖ
Nada kedua (Nada Naik atau Naik Tinggi) diwakili tanda akut (ˊ):

á é í ó ú ǘ Á É Í Ó Ú Ǘ
Nada ketiga (Nada Turun-Naik atau Rendah) diwakili tanda háček ( ˇ ) sering dikelirukan di Internet dengan tanda bref ( ˘ ) yang melengkung di bawah .

ǎ ě ǐ ǒ ǔ ǚ Ǎ Ě Ǐ Ǒ Ǔ Ǚ
Nada keempat (Nada Turun atau Nada Tinggi-Turun) diwakili tanda graf (ˋ):

à è ì ò ù ǜ À È Ì Ò Ù Ǜ
Nada kelima atau neutral diwakili huruf vokal normal tanpa apa-apa tanda:

a e i o u ü A E I O U Ü

(Kadang-kala, ini juga ditulis dengan titik sebelum suku kata; contohnya, ·ma.)

Sungguhpun tanda nada ini biasanya cuma didapati dalam buku teks pembelajaran bahasa Mandarin bagi murid sekolah atau pelajar asing, namun tanda-tanda ini penting untuk sebutan tepat suku kata bahasa Mandarin, seperti dipaparkan contoh klasik berikut bagi lima aksara Cina yang sebutannya berbeza pada nada sahaja:

妈(mā) 麻(má) 马(mǎ) 骂(mà) 吗(·ma)

mā má mǎ mà

Sampel bunyi empat nada

Masalah mendengarkan ? Sila lihat bantuan media.

Angka sebagai ganti tanda nada

Oleh sebab kebanyakan papan kekunci dan fon komputer tidak mengandungi tanda makron atau karon, penggunaan digit untuk mewakili nada diamalkan pada akhir setiap suku kata. Contohnya, "tóng" (tong dengan nada menaik) ditaip sebagai "tong2".

Digit yang dipakai bagi setiap nada adalah seperti susunan yang dinyatakan di atas (kecuali "nada kelima" yang, selain dinomborkan 5, juga langsung tidak bernombor atau dinomborkan 0, seperti ma0 (吗/嗎, aksara soalan).

Nada	Tanda nada	Nombor yang dibubuh pada akhir sukukata sebagai ganti tanda nada	Contoh menggunakan tanda nada	Contoh menggunakan nombor	IPA
Pertama	makron ( ˉ )	1	mā	ma1	mɑ˥˥
Kedua	tanda akut ( ˊ )	2	má	ma2	mɑ˧˥
Ketiga	karon ( ˇ )	3	mǎ	ma3	mɑ˨˩˦
Keempat	tanda graf ( ˋ )	4	mà	ma4	mɑ˥˩
"Neutral" atau "Kelima"	Tiada tanda atau titik sebelum suku kata (·)	Tiada nombor 5 0	ma ·ma	ma ma5 ma0

Hukum kedudukan tanda nada

Peraturan bagi menentukan pada bunyi vokal yang mana tanda nada hendaklah dibubuh adalah seperti berikut:

Jika terdapat lebih daripada satu huruf vokal dan huruf vokal pertama ialah i, u, atau ü, maka tanda nada muncul pada huruf vokal kedua.
Pada kes-kes lain, tanda nada sentiasa muncul pada huruf vokal pertama.

(y dan w tidak dianggap sebagai huruf vokal bagi hukum ini.)

Sebab-sebab di sebalik peraturan ini adalah kes diftong dan triftong, i, u, dan ü (serta kesamaan daftar ejanya y dan w apabila tiadanya konsonan awalan) dianggap sebagai luncuran medial dan bukannya sebahagian nukleus suku kata dalam fonologi bahasa Mandarin. Peraturan ini memastikan bahawa tanda nada sentiasa muncul pada nukleus suku kata.

Satu lagi algoritma bagi menentukan kedudukan tanda nada adalah seperti berikut:

Mula-mula sekali, cari huruf "a" atau "e". Jika mana-mana vokal itu ada, maka vokal itulah yang mengambil tanda nada. Tiada satu sukukata pinyin pun yang mengandungi kedua-dua huruf "a" dan "e".
Jika tiadanya huruf "a" atau "e", cari gugusan "ou". Jika "ou" ada, maka huruf "o" mengambil tanda nada.
Jika kes-kes di atas tidak benar, maka huruf vokal terakhir dalam sukukata mengambil tanda nada.

Cara sebutan dalam konteks bahasa lain

Berikut merupakan cara menyebut bunyi-bunyi dalam pinyin melalui bandingan dengan bunyi-bunyi bahasa Melayu (melainkan dinyatakan sebaliknya, kerana bukan semua bunyi dalam bahasa Mandarin wujud dalam bahasa Melayu).

Sebutan bagi awalan

Pinyin	IPA	Huraian
b	[p]	p yang biasa, seperti dalam "patah"
p	[pʰ]	p yang lebih kuat terkeluar sedikit udara, seperti dalam "pit" (bahasa Inggeris)
m	[m]	sama seperti dalam bahasa Melayu
f	[f]	sama seperti dalam bahasa Melayu
d	[t]	t yang biasa, seperti dalam "tangkap"
t	[tʰ]	t yang kuat terkeluar sedikit udara, seperti dalam "top" (bahasa Inggeris)
n	[n]	sama seperti dalam bahasa Melayu
l	[l]	sama seperti dalam bahasa Melayu
g	[k]	k yang biasa, seperti dalam "kambing"
k	[kʰ]	k yang kuat terkeluar sedikit udara, seperti dalam "kill" (bahasa Inggeris)
h	[x]	lebih kurang seperti kh dalam khidmat, terutamanya jika mengikut sebutan Arab yang mempunyai huruf tersendiri iaitu kha (خ)
j	[tɕ]	lebih kurang seperti c dalam "Cina"; Untuk memperoleh bunyi ini, mula-mula ambil konsonan c tersebut tadi, kemudian alihkan buni ini perlahan-lahan ke arah belakang lidah sehingga bunyi ini tidak dihasilkan di hujung lidah.
q	[tɕʰ]	kaedah sama seperti awalan j di atas, tetapi lebih kuat
x	[ɕ]	lebih kurang seperti sy dalam "syiah" namun jauh dari ledah sepertimana huraian awalan j; amat serupa dengan bunyi akhiran bahasa Jerman "ich", bahasa Portugis "enxada", "luxo", "xícara", "puxa"
zh	[ʈʂ]	lebih kurang seperti c dalam "campak"; Ambil konsonan ini dan gulungkan lidah ke atas.
ch	[ʈʂʰ]	kaedah sama seperti awalan zh di atas, tetapi lebih kuat
sh	[ʂ]	lebih kurang seperti sy dalam syarat, tetapi dengan lidah yang digulung ke atas
r	[ʐ] atau [ɻ]	serupa dengan huruf r dalam "rank" (bahasa Inggeris), tetapi dengan bibir yang kembang dan lidah digulung ke atas
z	[ts]	lebih kurang seperti ts dalam "sketsa" yang disebut seolah-olah seperti satu konsonan tunggal
c	[tsʰ]	sama seperti awalan z, tetapi lebih kuat
s	[s]	sama seperti dalam bahasa Melayu
w	[w] atau [u]	boleh dianggap seperti medial atau akhiran, dan disebut sebagai w atau u dalam bahasa Melayu
y	[j] atau [i]	boleh dianggap seperti medial atau akhiran, dan disebut sebagai y atau i dalam bahasa Melayu

Sebutan bagi akhiran

Berikut adalah senarai penuh akhiran yang wujud dalam bahasa Mandarin Baku.

Untuk mencari akhiran yang diberi:

Gugurkan konsonan awalan. Bagi zh-, ch-, sh-, kedua-dua huruf perlu digugurkan kerana setiap satunya merupakan gugusan dua huruf bagi satu konsonan tunggal.
Meskipun y- dan w- dalah konsonan namun kedua-duanya boleh dianggap sebagai sebahagian daripada akhiran, maka jangan gugurkannya.
1. Suku kata yang bermula dengan y- dan w- boleh dianggap sebagai bentuk berdikari bagi akhiran "i, u, ü" dan akhiran yang bermula dengan "i-, u-, ü-".
Jika sesuatu suku kata bermula dengan j-, q-, x-, atau y-, dan akhirannya ialah -u atau bermula dengan -u-, maka ubahkan -u atau -u- menjadi -ü atau -ü-.

Pinyin	IPA	Bentuk akhiran sahaja	Huraian
-i	[ɹ̩], [ɻ̩]	n/a	Dipaparkan sebagai "i" selepas: "zh", "ch", "sh", "r", "z", "c" atau "s". Selepas "z", "c" atau "s", bunyinya seperti bunyi "zzz" yang panjang. Selepas "zh", "ch", "sh" atau "r", bunyinya bagaikan bunyi "r" yang panjang dengan lidah bergulung. Dalam sesetengah dialek, sebutannya lebih terbuka sedikit, membolehkan vokal yang kedengaran lebih jelas untuk dikeluarkan (bunyi vokal tinggi di pertengahan mulut, bibir tidak dibulatkan, seperti IPA /ɨ/; sebut 'zzz' dan rendahkan lidah agar bunyi dengungan ini boleh lalu).
a	[a]	a	seperti dalam "abah"
e	[ɤ], [ə]	e	lebih kurang seperti dalam "kena", tetapi bibir ditutup sedikit dan vokal "e" dihasilkan dari belakang mulut; Kebanyakan suku kata yang bernada ringan menggunakan schwa (tepat dengan "e" dalam "kena"), tetapi juga ditulis sebagai "e".)
ai	[æi]	ai	seperti dalam "balai"
ei	[ei]	ei	seperti dalam "esei"
ao	[ɑu]	ao	lebih kurang seperti dalam "kau"; a lebih kuat didengar berbanding o
ou	[ou]	ou	seperti dalam "so" (bahasa Inggeris), gugusan vokal "o" dan "u"
an	[æn]	an	seperti dalam "anda"
en	[ən]	en	seperti dalam "rendah"
ang	[ɑŋ]	ang	lebih kurang seperti dalam "yang", tetapi vokal "a" dihasilkan di belakang lidah
eng	[əŋ]	eng	lebih kurang seperti dalam "sengkang", tetapi bibir ditutup sedikit dan vokal dihasilkan dari belakang mulut
er	[ɐɚ]	er	lebih kurang seperti dalam "sedar" (hanya wujud sendirinya, atau sebagai bahagian hujung akhiran dalam gabungan dengan suku kata lain lihat bawah senarai)
Akhrian bermula dengan i- (y-)
i	[i]	yi	seperti dalam "iman", kecuali jika didahului "c", "ch", "r", "s", "sh", "z" atau "zh"
ia	[ia]	ya	lebih kurang seperti dalam "kian"
ie	[ie]	ye	gugusan i + ê; tetapi amat pendek; e (disebut seperti ê) disebut lebih panjang dan membawa stres tinggi (seperti dalam "yen")
iao	[iɑu]	yao	gugusan i + ao
iu	[iou]	you	gugusan i + ou
ian	[iɛn]	yan	gugusan i + ê + n; seperti "yen"
in	[in]	yin	seperti dalam "batin"
iang	[iɑŋ]	yang	gugusan i + ang
ing	[iəŋ]	ying	seperti dalam "pening"
Akhiran bermula dengan u- (w-)
u	[u]	wu	seperti dalam "ulat"
ua	[ua]	wa	seperti dalam "luar"
uo, o	[uo]	wo	lebih kurang seperti dalam "kuota"; "o" disebut dengan lebih pendek dan ringan berbanding akhiran "o" tunggal tadi
uai	[uæi]	wai	seperti dalam "tuai"
ui	[uei]	wei	gugusan u + ei; "i" dalam gugusan ini disebut "ei"
uan	[uæn]	wan	seperti dalam "perempuan"
un	[uən]	wen	gugusan u + en
uang	[uɑŋ]	wang	lebih kurang seperti dalam "tuang"
ong	[ʊŋ]	n/a'	lebih kurang seperti dalam "rebung", bagi "u" bibir dibuka sedikit
n/a	[uəŋ]	weng	gugusan u + eng
Awalan bermula dengan ü- (yu-)
ü	[y]	yu	seperti dalam "üben" (bahasa Jerman) atau "lune" (bahasa Perancis); Untuk memperoleh bunyi ini, sebut "i" seperti dalam "ini" dengan bibir dibulatkan)
üe	[ye]	yue	gugusan ü + ê; ü ini hendaklah pendek dan ringan
üan	[yɛn]	yuan	gugusan ü + ê+ n;
ün	[yn]	yun	gugusan ü + n;
iong	[iʊŋ]	yong	gugusan i + ong;
Kata seru
ê	[ɛ]	(n/a)	lebih kurang seperti dalam "berang", tetapi bibir dibuka sedikit. Hanya digunakan dalam sesetengah kata teriakan.
o	[ɔ]	(n/a)	lebih kurang seperti dalam "kuota", tetapi bagi bahagian "o" bibir perlu dibuka sedikit.
io	[iɔ]	yo	lebih kurang seperti dalam "Tioman", tetapi bagi "o" bibir perlu dibuka sedikit. Hanya digunakan dalam beberapa kata seru.

Akhiran yang merupakan gabungan akhiran di atas + akhiran r¹
Pinyin	IPA	Huraian
ar	[ɐɚ]	seperti ar dalam "art" (bahasa Inggeris Amerika)
er	[ɤɚ]	gugusan e + r; jangan dikelirukan dengan akhiran er tunggal bentuk ini hanya wujud dengan adanya awalan sebelumnya
air	[ɐɚ]	gugusan ar
eir	[ɚ]	gugusan schwa + r
aor	[ɑu˞]	gugusan ao + r
our	[ou˞]	gugusan ou + r
anr	[ɐɚ]	gugusan ar
enr	[ɚ]	gugusan schwa + r
angr	[ɑ̃ɚ̃]	gugusan ang + r, dengan bunyi ng digugurkan dan bunyi vokalnya disengaukan
engr	[ɚ̃]	gugusan eng + r, dengan bunyi ng digugurkan dan bunyi vokalnya disengaukan
ir	[iɚ]	gugusan i + schwa + r
ir	[ɚ]	selepas "c", "ch", "r", "s", "sh", "z", "zh": gugusan schwa + r.
iar	[iɐɚ]	gugusan i + ar
ier	[iɚ]	gugusan ie + r
iaor	[iɑu˞]	gugusan iao + r
iur	[iou˞]	gugusan iou + r
ianr	[iɐɚ]	gugusan i + ar
inr	[iɚ]	gugusan ir
iangr	[iɑ̃ɚ̃]	gugusan i + angr
ingr	[iɚ̃]	gugusan i + engr
ur	[u˞]	gugusan u + r
uar	[uɐɚ]	gugusan u + ar
uor, or	[uoɚ]	gugusan uo + r
uair	[uɐɚ]	gugusan u + ar
uir	[uɚ]	gugusan u + schwa + r
uanr	[uɐɚ]	gugusan u + ar
unr	[uɚ]	gugusan u + schwa + r
uangr	[uɑ̃ɚ̃]	gugusan u + angr
ongr	[ʊ̃˞]	gugusan ong + r, dengan bunyi ng digugurkan dan bunyi vokalnya disengaukan
ür	[yɚ]	gugusan ü + schwa + r
üer	[yɚ]	gugusan ue + r
üanr	[yɐɚ]	gugusan ü + ar
ünr	[yɚ]	gugusan ü + schwa + r
iongr	[iʊ̃˞]	gugusan i + ongr

¹ Bunyi "r" ini hendaklah digulungkan lidahnya.

Rujukan

^ Sin, Kiong Wong (2012). Confucianism, Chinese History and Society. World Scientific. m/s. 72. ISBN 978-981-4374-47-7. Dicapai pada 13 Julai 2014.
^ Brockey, Liam Matthew (2009). Journey to the East: The Jesuit Mission to China, 1579–1724. Harvard University Press. m/s. 261. ISBN 978-0-674-02881-4. Dicapai pada 13 Julai 2014.
^ ^a ^b Chan, Wing-tsit; Adler, Joseph (2013). Sources of Chinese Tradition. Columbia University Press. m/s. 303–304. ISBN 978-0-231-51799-7. Dicapai pada 13 Julai 2014.
^ Ao, Benjamin (1997). "History and Prospect of Chinese Romanization". Chinese Librarianship: An International Electronic Journal. 4.
^ ^a ^b Fox (2017).
^ "Bapa pinyin". China Daily. 26 Mac 2009. Dicapai pada 12 Julai 2009. Diterbitkan semula sebahagiannya dalam Simon, Alan (21–27 Jan 2011). "Father of Pinyin". China Daily Asia Weekly. Hong Kong. Xinhua. m/s. 20.
^ Dwyer, Colin (14 Januari 2017). "Obituari: Zhou Youguang, Arkitek Jambatan Antara Bahasa, Meninggal Dunia pada Usia 111 Tahun". NPR. National Public Radio. Dicapai pada 2018-12-20.
^ ^a ^b Branigan (2008).
^ Rohsenow (2004), m/s. 23.
^ Wang (1995).
^ ^a ^b "Sistem Hanyu Pinyin genap 50 tahun". Straits Times. 2008-02-11. Dicapai pada 2008-09-20.
^ ^a ^b Mullaney, Thomas S. (2024). The Chinese Computer: a Global History of the Information Age. Cambridge, MA: The MIT Press. ISBN 9780262047517.
^ Wiedenhof, Jeroen (2004). "Tujuan dan Kesan dalam Transkripsi Bahasa Mandarin". Prosiding Persidangan Antarabangsa Kajian Cina 2004 漢學研究國際學術研討會論文集. Universiti Sains dan Teknologi Nasional Yunlin. m/s. 387–402. ISBN 986-00-4011-7. http://www.wiedenhof.nl/ul/tk/pbl/articles/purp&eff.pdf. Diperolehi 18 Julai 2009. "Pada era Perang Dingin, penggunaan sistem ini di luar China lazimnya dianggap sebagai kenyataan politik, atau pengenalpastian sengaja dengan rejim komunis China. (hlm. 390)"
^ Terry, Edith (2002). Bagaimana Asia Menjadi Kaya: Jepun, China dan Keajaiban Asia. Siri Institut Lembangan Pasifik. Armonk, NY: M. E. Sharpe. m/s. 632–633. ISBN 978-0-7656-0355-5.
^ "Times Akan Menukar Ejaan Bahasa Cina". The New York Times. 4 Februari 1979. m/s. 10. ISSN 0362-4331. Dicapai pada 2024-07-09.
^ GB/T 16159 (2012).

Pautan luar

Penukar automatik

Pinyin4j: Java library supporting Chinese to various pinyin representations Mendukung Tulisan Cina Mudah dan Tradisional; Sistem perumian termasuk Hanyu Pinyin, Tongyong Pinyin, Wade-Giles, MPS2, Yale dan Gwoyeu Romatzyh; Menyokong sebutan berbeza bagi satu aksara tunggal; Mendukung output bermodifikasi, seperti ü atau tanda nada.
Pinyin Translator Diarkibkan 2007-10-11 di Wayback Machine Pinyin dengan tanda nada bagi teks Cina mudah atau tradisional.
Pinyin Tone Tool Menukarkan pinyin dengan nombor nada kepada pinyin dengan tanda nada pada huruf vokal yang betul.
Chinese pronunciation tool Tampal teks Cina dan peroleh sebutan pinyin semua aksara.
Pinyin editor Menulis Pinyin dengan nada.
Pinyin Annotator Mengumpulkan aksara Cina bagi membentuk perkataan dan melabelkan pinyin secara pintar.

Lain-lain

Little Pinyin App 1.0 online Diarkibkan 2009-07-06 di Wayback Machine
New Edition Hanyu Pinyin Syllable Table Diarkibkan 2009-01-24 di Wayback Machine
Read/Write using Unicode
Fluenz - Perisian pembelajaran bahasa Mandarin menggunakan Pinyin bagi hasil komunikasi perbualan segera
Convert Chinese to Pinyin
Tongyong and Hanyu Pinyin
Hanyu Pinyin Information
Zhuyin->Wade-Giles->Pinyin->Word List
English Wiktionary - Useful resource for identifying Chinese characters (copy and paste individual characters into "search" box)
the pinyinator - Menukarkan teks Cina UNICODE ke pinyin
How to use Pinyin to input Chinese?
U.S. Library of Congress conversion page
- Chinese lyrics in Pinyin with sound files (Cantonese & Mandarin)

[1] Sin, Kiong Wong (2012). Confucianism, Chinese History and Society. World Scientific. m/s. 72. ISBN 978-981-4374-47-7. Dicapai pada 13 Julai 2014.

[2] Brockey, Liam Matthew (2009). Journey to the East: The Jesuit Mission to China, 1579–1724. Harvard University Press. m/s. 261. ISBN 978-0-674-02881-4. Dicapai pada 13 Julai 2014.

[Joseph-3] Chan, Wing-tsit; Adler, Joseph (2013). Sources of Chinese Tradition. Columbia University Press. m/s. 303–304. ISBN 978-0-231-51799-7. Dicapai pada 13 Julai 2014.

[4] Ao, Benjamin (1997). "History and Prospect of Chinese Romanization". Chinese Librarianship: An International Electronic Journal. 4.

[FOOTNOTEFox2017-5] Fox (2017).

[6] "Bapa pinyin". China Daily. 26 Mac 2009. Dicapai pada 12 Julai 2009. Diterbitkan semula sebahagiannya dalam Simon, Alan (21–27 Jan 2011). "Father of Pinyin". China Daily Asia Weekly. Hong Kong. Xinhua. m/s. 20.

[7] Dwyer, Colin (14 Januari 2017). "Obituari: Zhou Youguang, Arkitek Jambatan Antara Bahasa, Meninggal Dunia pada Usia 111 Tahun". NPR. National Public Radio. Dicapai pada 2018-12-20.

[FOOTNOTEBranigan2008-8] Branigan (2008).

[FOOTNOTERohsenow200423-9] Rohsenow (2004), m/s. 23.

[FOOTNOTEWang1995-10] Wang (1995).

[Asiaone-11] "Sistem Hanyu Pinyin genap 50 tahun". Straits Times. 2008-02-11. Dicapai pada 2008-09-20.

[:Mullaney-12] Mullaney, Thomas S. (2024). The Chinese Computer: a Global History of the Information Age. Cambridge, MA: The MIT Press. ISBN 9780262047517.

[13] Wiedenhof, Jeroen (2004). "Tujuan dan Kesan dalam Transkripsi Bahasa Mandarin". Prosiding Persidangan Antarabangsa Kajian Cina 2004 漢學研究國際學術研討會論文集. Universiti Sains dan Teknologi Nasional Yunlin. m/s. 387–402. ISBN 986-00-4011-7. http://www.wiedenhof.nl/ul/tk/pbl/articles/purp&eff.pdf. Diperolehi 18 Julai 2009. "Pada era Perang Dingin, penggunaan sistem ini di luar China lazimnya dianggap sebagai kenyataan politik, atau pengenalpastian sengaja dengan rejim komunis China. (hlm. 390)"

[14] Terry, Edith (2002). Bagaimana Asia Menjadi Kaya: Jepun, China dan Keajaiban Asia. Siri Institut Lembangan Pasifik. Armonk, NY: M. E. Sharpe. m/s. 632–633. ISBN 978-0-7656-0355-5.

[15] "Times Akan Menukar Ejaan Bahasa Cina". The New York Times. 4 Februari 1979. m/s. 10. ISSN 0362-4331. Dicapai pada 2024-07-09.

[FOOTNOTEGB/T_161592012-16] GB/T 16159 (2012).

[1]